Wat nodig analoge ontvangst ON0TV

Amateur televisie, in ons amateurjargon ATV genaamd, is een specifieke tak van onze radiohobby, dit is niets meer dan het overbrengen van bewegende beelden (25 beelden/sec met geluid en dit alles met zeer beperkte middelen. Dit in tegenstelling tot Slow Scan TV, want die vorm van amateurTV staat echter alleen het overbrengen van vaste beelden (fotos) toe.

ATV wordt meestal bedreven op de UHF en SHF-banden, omdat daar voldoende bandbreedte 15 à 17 Mhz beschikbaar is voor de door ons gebruikte modulatiemethoden (FM of QPSK). De meest populaire banden zijn de 23-cm band, van 1240 tot 1300 MHz, de 13 cm band, van 2300 tot 2450 Mhz en de 3-cm band, van 10.000 tot 10.500 Mhz , onze ATV repeater Vlaamse Ardennen in Oudenaarde heeft zijn outputfrequentie op 10.240 Mhz en zijn input op 2365 Mhz.

Voor het ontvangen van ATV heb je eigenlijk maar heel weinig nodig , in tegenstelling zoals velen onder jullie denken.

De ontvangst van ATV:

 

Een kleuren of zwart-wit TV

 

Liefst een model dat nog ‘sneeuwt’ en ‘ruist’ als er geen ontvangstsignaal is. Slechts in dit geval is het mogelijk om op heel zwakke signalen af te stemmen. Een zeer goed en goedkoop alternatief is het gebruik van een oud computerscherm met bijhorend converterdoosje die het videosignaal omzet naar VGA. (meestal is de resolutie zelfs beter dan een gewone TV)

 

 

 

 

video to VGA converter

 

Een analoge satelliet-tuner

Het gaat hier over de oude modellen die momenteel nog volop op de tweedehandsmarkt of bij vrienden te vinden zijn. Het frequentiebereik loopt van 950 to 1750 MHz. Hij moet vrij afstembaar zijn en een frequentieaanduiding is buitengewoon handig. En verder is de afstemming van het geluidskanaal een noodzaak vermits in Belgie het ATV geluid meestal op 6 Mhz zit, in tegenstelling tot de omroepsatellieten.

Een convertor of LNB (Low Noise Blockconverter)

 In de populaire 3-cm band zijn er volop gemodifieerde (Astra) LNB’s te vinden voor de amateurband. Een gewone Astra LNB heeft zijn local oscillator op 9750 Mhz , we moeten dus de locale oscillator naar beneden verstemmen tot op 9000 Mhz , dit laat ons toe om de frequentie van ON0TV 10.240 Mhz te kunnen ontvangen op 1240 Mhz van onze satellietontvanger (10.240 – 9000 = 1240 Mc). Kant en klare ATV LNB’s zijn te vinden bij de OVRC Gent (nieuw) of via Ebay (vb bij DB6QT) 

 

 

 

LNB voor ATV

 

Met of zonder schotel ?

 

Voor de ontvangst van ON0TV (gelegen centrum Oudenaarde op 104 m ASL) is meestal met een gewone LNB perfekte ontvangst mogelijk bij “direct zicht” over een afstand van 7 à 10 km, wanneer je verderaf woont is een schoteltje (+/- 40 cm) of een hoorntje de ideale uitkomst , dit geeft je een antennewinst van 20 à 30 db.

De bovenstaande opsomming geeft aan dat voor het ontvangen van ATV-beelden weinig dure zaken nodig zijn, behalve de aangepaste LNB en een satelliet tunertje. Voor een ATV zendinrichting is er iets meer nodig, maar dat valt best mee voor een zelfbouwer.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

De coaxkabel

Wellicht een open deur intrappen, maar het begint bij een kabel die weinig verliezen heeft. Het wordt onderschat dat slechte coax in feite een uitgerolde dummyload is. Niet alleen verdwijnt je ontvangstsignaal als sneeuw voor de zon, maar ook verliest je achterzettuner de broodnodige dB’s aan ontvangstversterking want die zijn in dezelfde coaxkabel achtergebleven.

Natuurlijk RG213/214 is een prima coaxkabel, echter voor de HF banden bedoelt, maar vanaf 145 Mhz met lengtes boven de 15 meter zeker niet meer aan te raden.

De grap is dat we vandaag de dag niet alleen hoeven te kiezen uit de vermaarde Pope H1000, H2000Flex, Aircom Plus of Ecoflex kabels, die het trouwens redelijk doen op de hogere frequenties. Echter door de veelheid aan GSM palen in ons land wordt er door de industrie zeer interessante verliesarme coaxkabels gefabriceerd.

Het leuke van al die GSM palen is ook dat er wel eens stukjes over blijven en ook zijn de connectors op de hambeurzen prima te verkrijgen.

Over welke coaxkabels hebben we het dan?

Vroeger gebruikte de professionele wereld voor de grotere vermogens en voor lage verliezen coaxkabels van het type Heliflex. De Isolatie is lucht en dit heeft als nadeel dat er absoluut geen vocht in mag komen anders is het gedaan met de lage demping.

Tegenwoordig zie je bij GSM toepassingen veel kabels van het type Cellflex (fabrikant RFS) en Heliax (fabrikant Andrew). Deze kabels zijn in diverse diktes te verkrijgen, hoe dikker hoe lager de demping is, de isolatie is een soort schuim materiaal. Interessante gegevens over deze kabels is o.a. te vinden op : http://www.rfsworld.com/.

Ter vergelijking, H2000Flex geeft op 1300 MHz per 100meter een demping van 15.7 dB, daarentegen heeft RFS LC78 coaxkabel (dit is bijna 3cm doorsnede) maar 4.65dB demping op 1250Mhz!!

 

 

 

 

 

 

 

Natuurlijk het buigt niet makkelijk, maar inclusief met wat koppelstukken naar dunnere coaxkabel blijft dit een spectaculair verschil in demping.

Er zijn ook wat dunnere professionele kabels die het voor wat betreft de demping uitstekend doen en veel makkelijker handelbaar zijn. B.v. Andrew ½ inch op 1250Mhz per 100meter maar 7,5dB verlies, scheelt meer dan de helft met H2000flex.

Nog niet overtuigd? Een kort rekensommetje levert het volgende op:

ATV amateur A heeft van zijn 23cm ATV zender naar antenne een lengte van 30 meter, hij gebruikt H2000flex dit geeft een demping van 0.157 x 30 = 4.71 dB verlies.

Amateur B heeft ook 30meter nodig maar schaft 25 meter LC78 van RFS aan, dit geeft 0.0465 x 25m =1.16 dB en hij moet 2 x 2.5 meter met soepele coax (H2000flex) aan het begin en einde monteren= 2.5 x 015.7 = 0.39dB

Totaal met twee koppelingen van elk 0,1dB demping komt hij op 1.16+0.39+0.2 = 1.75dB demping. Het verschil is 2.96 dB, dit is in ATV het verschil tussen je tegenstation wel of juist niet zien , ongeveer een beeldpunt erbij en er komt bij zenden de helft meer vermogen bij je antenne aan.

We kunnen ook de zaken omkeren : stel dat je maximaal 3dB (de helft!!) kwijt wil zijn tussen je zender en antenne, welke lengte en welk type coaxkabel mag je dan gebruiken op 23cm?

RG 58 = 6.6 meter

RG 213 = 12 meter

H 2000 = 19 meter

Ecoflex15 = 26 meter

½ Inch = 40 meter

7/8 Inch = 64 meter

Op internet kan je makkelijk vergelijkingstabellen van verschillende soorten coaxkabels terugvinden. Schrik niet, RG 213 heeft op1300 MHz een demping van 21 tot wel 28 dB per 100 meter. (afhankelijk van fabrikant).

We zijn altijd heel erg in de weer met eindtrappen en het vermogen van onze zender in het algemeen, maar bovenstaand bewijst eens temeer dat je het op de hogere frequenties echt goed moet uitkienen om niet het grootste gedeelte van je signaal “kwijt” te raken in je coaxkabel.

Samengevat :

Op 10 Ghz moet je zorgen dat er direct zicht is tussen LNB en zendantenne (een boom ertussen en je bent zo al 6 dB of meer kwijt). Gebruik geen RG58 of RG59 coax maar gebruik degelijke coax tussen LNB en ontvanger, bij lengtes van max.15 m à 20 m is goeie 75 ohm satkabel (vb RG6 of RG11) ook nog bruikbaar.

 

 

 

 

 

 

 

             RG6                                                                   RG11

 

De antenne

Dit is een uiterst lastig onderwerp, immers zoveel zendamateurs, zoveel smaken en ervaringen. Toch zijn er wel een aantal wetenswaardigheden te bekijken.

23 cm

Op 23 cm voldoet een yagi uitstekend, uiteraard hoe langer des te meer versterking en des te kleiner de horizontale openingshoek is. Let wel goed op dat door de breedbandigheid van 23cm (van 1240Mhz tot 1300Mhz) sommige antennefabrikanten hun yagi’s in een bepaald deel van deze band uitrekenen. Voor ATV heb je toch echt een yagi nodig die tussen 1240 en 1290 uitgerekend is. Let bij aanschaf hierop.

Natuurlijk kan ook een schotelantenne worden gebruikt, maar mijn ervaring is dat je dan minimaal er één moet nemen van 1 meter in doorsnede. Kleiner is niet aan te raden, want de versterking is dan t.o.v. een yagi antenne te klein.

Goede yagi’s zijn bv. Tonna, Flexa, SHF-design, M2 etc.

 

13cm

Hier wordt het duidelijk kritischer, de yagi antenne legt het op deze frequentie heel snel af tegen een schotel.

De schotelantenne komt op deze frequentie juist zeer goed tot zijn recht en als je er een straler in monteert naar bv het model van DJ9HO dan kan je de schotel zelfs (tegelijkertijd) voor 23cm en 13cm gebruiken.

De schotelantenne heeft een hoge gain, een kleine openingshoek, een zeer hoge voor/achterverhouding, maar heeft eigenlijk maar één nadeel, de windlast.

Daar is wat op gevonden, de gaasschotel, door de reflectiezijde van bv kippengaas te maken kan de wind er doorheen. Kritische windlastberekenaars roepen dat je met zo’n gaasschotel juist ook weer andere (vector)krachten oproept die even erg zijn of zelfs erger…….het laatste woord zal hierover nog niet gezegd zijn.

Als je nu vrij dicht bij de repeater woont kan je als zendantenne op 13 cm ook een zelfbouwantenne maken zoals de doppelquad of de gruppenstraler.

 

 

 

 

 

 

 

 

                   doppelquad                                      gruppenstraler

 

3cm

Op deze frequentie is een schotel een must als je aantal km van de repeater woont, het leuke is dat een schotel van 25cm al een aanzienlijke versterking geeft en natuurlijk geldt ook hier des te groter, des te meer gain, maar des te kleiner is de openingshoek.

Wel even opletten dat alle huidige satellietschotels zogenaamde offset schotels zijn. De truc zit hem erin dat als je dit type schotel loodrecht op een mast zet hij al zo’n 30 graden omhoog kijkt. Voor satellieten leuk, maar voor (aardse) ATV wil je hem toch gewoon op de horizon richten. Hiervoor zijn twee oplossingen, ofwel kantel de offsetschotel op zijn zij, of monteer hem met een simpel rotortje zodat je hem iets kan eleveren.

Een bruikbaar alternatief voor elevatie is een klein buismotortje gebruiken die tegenwoordig in doe het zelfzaken te koop zijn om hooggelegen dakramen automatisch te openen en te sluiten.

 

Alvast veel succes toegewenst,

 

Julien – ON6GJ (sysop ON0TV)